14-VÜCUDA YABANCI CİSİM KAÇMASI
Oldukça sık karşılaşılan bir durum, deriye kolaylıkla batabilen ya da başlıca burun ve kulak gibi doğal vücut boşluklarına tahta kıymıkları, metal parçaları, toz, toprak ya da kum parçalan, küçük cam kırıkları vb gibi yabancı cisimlerin girmesiyle oluşur.
Bu gibi durumlar genellikle ciddiyet taşımaz, ancak verdiği rahatsızlık ve taşıdığı enfeksiyon tehlikesi nedeniyle ne yapılması gerektiğini bilmek yararlı olacaktır.
Yabancı cisimlerin bulundukları yere göre neler yapmamız gerektiğini göreceğiz:
a) Deri
b) Göz
c) Burun
d) Kulak
A) DERİDE YABANCI CİSİM
Ellerimizi çok kullandığımız için yabancı cisimlerin en sık görüldüğü yer ellerimizdir (Şekil 14.1). Özellikle çocuklarda, deriye küçük toprak parçaları ya da taşların girmesine de sık rastlanır (örneğin bîr düşmeden sonra diz ve dirseklerde).
Bu gibi durumlarda, yabancı cisimler genellikle temiz olmadığı için enfeksiyon tehlikesi göz önünde bulundurmak gerekir.
Bu yabancı cisimleri, tercihan cımbız ya da pens yardımıyla, dikkatli bir şekilde çıkarmaya çalışmak gerekir. Bunun için:
1- Cımbız ya da pensi kibrit ya da çakmak alevine tutarak temizleyin ve soğutun. Cımbız işlendiyse bile silme/İn ve uçlarına ellerinizle dokunmayın (tekrar kirletebilirsiniz).
2- Yaranın yanında cımbızı sıkı bir şekilde tutabileceğiniz bir destek noktası bulun, yabancı cismin ucunu yakalayın ve yabancı çişimin deriye giriş yönünün tersine doğru dikkatle çekin. Daha sonra yarayı sabunlu suyla yıkayın (Şekil 14.2).
3- Yabancı cismin ucunu yakalamayı başaramazsanız (deriye tamamen girmiş olabilir) devam etmeyin; tıbbi yardım isteyin ya da bir sağlık kurlusuna ulaşmasını sağlayın.
ÖNEMLİ :
* Yabancı çişimi çıkarırken direnç hissederseniz devarn etmeyin, iyice saplanmış olabilir ve çıkarırken yeni yaralara yol açabilirsiniz. Bir Sağlık Kuruluşuna baş vurun!
* Tetanos aşısını yenilemenin önemini aklınızdan çıkarmayın, kuşkulu durumlarda doktora başvurun. Size gerekeni söyleyecektir.
B) Gözde yabancı cisim
Günlük hayatta oldukça sık karşılaşılan bir başka durum da göze küçük toprak parçalan, kum, kirpik, sinek vb kaçmasıdır. Bu gibi durumlarda:
1- Kişiye gözünü kırpıştırmasını söyleyin (çok ağrı verdiği durumlar hariç}. Bu, yabancı cismin gözün alt kısmına gelmesini sağlayacak ve çıkmasını kolaylaştıracaktır.
2- Rahatsızlığı geçmediyse hasta/ yaralıyı iyi aydınlanmış bir yerde bir sandalyeye oturtun ve başını hafifçe arkaya doğru eğin. Alt göz kapağını (Şekil 14.3) aşağı çekin ve hasta/yaralı yukarı doğru bakmasını isteyin ve alt göz kapağında yabancı cismi görmeye çalışın, eğer oradaysa temiz bir mendilin ucuyla ya da ıslak bir pamuk yardımıyla çekin (Şekil 14.4).
3- Yabancı cismi alt göz kapağında göremediyseniz muhtemelen üst göz kapağındadır. Hasta/yaralıdan aşağı doğru bakmasını ve göz kapaklarını gevşek bırakmasını isteyin, göz kapağının üzerine bir kürdan vb. yerleştirerek diğer elinizin işaret ve baş parmağıyla kirpikleri dışa ve yukarı çekin, bu şekilde üst göz kapağını (Şekil 14.5) tersine çevirin. Bu, üst göz kapağının içini görmemizi ve eğer oradaysa yabancı cismi ortaya çıkarmamızı sağlayacaktır.
4- Eğer hasta/yaralı hâlâ rahatsızlık duyuyorsa, gözü temiz bez ile kapatın ve bir sağlık kuruluşuna gönderin (Şekil 14.6)
UNUTMAYIN :
• Eğer yabancı cisim gözün renkli kısmı (iris) ya da göz bebeğindeyse (pupilla) dokunmayın, gözü temiz bir bezle kapatın ve uzmandan yardım isteyin ya da bir Sağlık Kuruluşuna başvurun.
• Bir yabancı çişimi gözden çıkarmak için hiçbir zaman sivri bir alet ya da cımbız kullanmayın.
• Göze batmış ya da saplanmış görünen hiçbir şeyi çıkarmaya çalışmayın, gözü kapatın ve bir sağlık kuruluşuna başvurun.
• Hasta/yaralının etkilenen gözünü ovuşturmasına izin vermeyin.
C) BURUNDA YABANCI CİSİM :
Genellikle küçük çocuklarda rastlanır, küçük çocuklar hiç tahmin edilmeyen şeyleri bile burunlarına sokabilirler. Dolayısıyla küçük oyuncak parçalan, sebzeler, teşbih tanelen, düğme vb. sık rastlanır.
YAPILMASI GEREKENLER :
1- Eğer yabancı cisim iyi bir aydınlatma İle görü leb iliyorsa, çocuğun burnundan hızla nefes vermesini sağlayın. Bu sırada tıkalı olmayan burun deliğini bastırın. Bu, bazen yabana cismin çıkmasını sağlayabilir.
2- Yabancı cismi çıkarmayı başaramadıysanız bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
ÖNEMLİ :
• Burun içine sivri uçlu ya da kesici cisimlerle müdahale etmeyin (Şekil 14.7).
• Yabancı cismi çıkarmak İçin su kullanmayın, rahatsızlık verebileceği gibi yabancı çisinin boyutlarını büyüterek zararlı olabilir (Örneğin sebzeler).
D) KULAKTA YABANCI CİSİM
Bu da çocuklarda sık rastlanan bir durumdur. Genellikle kulağın içine kalem vb. gibi sivri uçlu cisimlerin sokulmasından kaynaklanır.
YAPILMASI GEREKENLER:
1- İyi bir ışık kaynağıyla inceleyin, bîr pens yardımıyla ulaşılıp ulaşılmadığına bakın, eğer ulaşılabiliyorsa dikkatle çekin.
UNUTMAYIN:
• Kulağın içinden hiçbir şeyi iğne ya da delici/kesici herhangi bir nesneyle çıkarmaya kalkışmayın, yabancı cismi içeriye doğru itebilir ve kulak zarına zarar verebilirsiniz (Şekil 14,8).
• Kulağın içine soğuk su akıtmayın, içindeki hassas yapılara zarar verebilirsiniz.
